دوزینگ پمپ پریستالتیک

دوزینگ پمپ‌های پریستالتیک از خانواده‌ی مترینگ پمپ‌ها هستند که در آن‌ها از فرایند پریستالتیک برای انجام عمل مکش و تخلیه استفاده می‌شود. فرآیند پریستالتیک از اصطلاح پریستالسیس به معنی حرکت کِرمی شکل نام گرفته است. در این مدل دوزینگ پمپ‌ها که عضوی از خانواده‌ی پمپ‌های جابه‌جایی مثبت به شمار می‌روند؛ از یک لوله یا تیوب استفاده می‌شود. سیال درون یک لوله منعطف محصور می‌شود و با تنگ شدن و بسته شدن مقطعی لوله توسط تعدادی غلطک جریان و فشار می‌یابد.

روتوری که از یک سمت به موتور و از سمت دیگر به غلتک‌ها متصل است، با راه‌اندازی موتور شروع به چرخش می‌کند. با چرخش روتور غلتک‌ها نیز به شروع به حرکت دایره‌ی شکل می‌کنند و هربار مقطعی از لوله را تحت فشار و بسته شدن قرار می‌دهد. این انقباض و انبساط باعث مکش و جریان سیال درون لوله می‌شود. وقتی غلتک‌ها یک چرخ کامل می‌زنند، تیوب کاملاً از سیال خالی شده و به حالت اولیه برمی‌گردد. این امر باعث ایجاد افت فشار و مکش مجدد سیال به داخل پمپ خواهد شد. برای جریان بهتر لوله به شکل نیم دایره درون محفظه قرار می‌گیرد اما سیال فقط از داخل لوله عبور می‌کند و با دیگر قطعات پمپ تماسی پیدا نمی‌کند. این شرایط باعث آلودگی کمتر سیال می‌شود که امتیازی ویژه و بسیار مهم در صنایع مختلف به خصوص در مصارف حساس، پزشکی و بهداشتی محسوب خواهد شد.

اجزای و قطعات پمپ پریستالتیک

پمپ های پریستالتیک که به نام پمپ‌های غلتکی یا شلنگی نیز معروف هستند، ساختار و طراحی آسانی دارند که باعث آسانی روند نصب آن‌ها نیز می‌شود. در این پمپ مهم‌ترین قطعات عبارتند از:

• موتور پمپ
• روتور
• غلطک‌ها: بسته به نوع و مدل پمپ ممکن است بجای غلطک‌ها از کفشک یا حلقه (لوب) استفاده شود.
• محفظه پمپ
• شلنگ یا تیوب
• آببندی
• براکت نصب فلنج
• کاسه نمد
• شیشه روئیت
• فلنج

انواع پمپ پریستالتیک

پمپ غلطکی انواع مختلفی دارند که هرکدام ممکن است برای کاربری خاصی مناسبتر باشد. هر کدام از این انواع براساس ملاک‌های مختلفی در دسته‌بندی‌های اصلی قرار می‌گیرند. پمپ های پریستالتیک دارای دسته‌بندی‌های اصلی زیر می‌باشند:

براساس میزان فشار

• پمپ‌های شلنگی فشار قوی :

1. این مدل پمپ‌ها برای فشار‌های بالاتر از ۱۶ بار و پمپاژ سیالات دارای مواد ساینده به کار می‌روند.
2. این پمپ‌ها قابلیت تأمین دبی حداکثر تا ۵۰ m3/hرا دارا هستند.
3. در طراحی این پمپ‌ها از کفشک‌ها برای متراکم کردن شلنگ استفاده می‌شود.
4. در این پمپ‌ها از لوله‌های مقاوم در برابر فشار بالا استفاده می‌شود.
5. در هنگام استفاده از پمپ‌های پریستالتیک فشار قوی باید همواره از روغن‌های روان و خنک کننده جهت کاهش ساییدگی قسمت بیرونی پمپ و کنترل و کاهش گرمای ایجاد شده پمپ استفاده کرد.

• پمپ های پریستالتیک کم فشار:

1. این پمپ‌ها بست های خشک دارند.
2. در طراحی این مدل پمپ از غلتک‌ها برای متراکم کردن شلنگ استفاده می‌کنند.
3. فشار وارد شده به لوله‌ها کم است.

براساس نوع تیوب یا شلنگ استفاده شده

۱- پمپ پریستالتیک شلنگی

این مدل پمپ‌ها به دلیل قابلیت استفاده در درجات مختلفی از فشار در صنعت استفاده‌ و محبوبیت بیشتری دارد. همانطور که گفتیم در فشارهای بالا حتماً باید از روغن‌های روان کننده و خنک کننده استفاده کرد.

۲- پمپ تیوپی

۳- پمپ خارج از مرکز ۳۶۰ درجه

براساس نوع موتور و نوع نشانگر

پمپ های پریستالتیک را همچنین می توان براساس نوع موتور، نشانگر و میزان دقت به دو دسته آنالوگ و دیجیتال تقسیم کرد.

• آنالوگ:

1. در این نوع پمپ از موتورهای سروو استفاده می‌شود.
2. پمپ‌های آنالوگ به دلیل استفاده از موتورهای سروو استحکام، استقامت و طول عمر بالاتری دارند.
3. دقت پمپ‌های آنالوگ از مشابه دیجتیال آن‌ها کمتر است.
4. برای پمپاژ سیالات در دبی های مشخص و ثابت گزینه‌ی مناسبی است.

• دیجیتال:

1. دراین نوع پمپ از استپ موتور استفاده می‌شود.
2. در پمپ‌های دیجتیال نمایشگری برای نمایش میزان دبی تعبیه شده است.
3. دقت این پمپ‌ها بسیار زیاد است بنابراین در کارهای حساس که نیاز به دقت بالا و دبی‌های دقیق و متغیر دارند استفاده می‌شود.

مزایای استفاده از پمپ پریستالتیک

1. عدم تماس سیال پمپ شونده با قطعات پمپ
2. قابلیت راه‌اندازی و استفاده در حالت خشک
3. قابلیت تنظیم دقیق دبی
4. عدم نیاز به آببند، پکینگ و یا اورینگ
5. استهلاک پایین
6. قابلیت پمپاژ یکنواخت
7. هزینه ی پایین تعمیر و نگهداری
8. محفوظ ماندن سیال پمپ شونده از آلودگی یا آسیب‌
9. تنوع در اندازه و ابعاد
10. قدرت مکش بالا
11. قابلیت پمپاژ دو طرفه

معایب پمپ‌های شلنگی

1. مناسب نبودن برای انتقال سیالات غلیظ یا دارای لزجی و چسبندگی
2. جریان غیر یکنواخت و پالس
3. مستهلکشدن تیوپ الاستومری
4. مناسب نبودن برای انتقال سیالات با دمای بالا
5. عدم تحمل فشار بالا

کاربردهای پمپ پریستالتیک

1. استفاده شده در تجهیزات پزشکی چون دستگاه دیالیز، انتقال خون و فرآورده‌های خونی
2. تزریق و پمپاژ مایعات آزمایشگاهی
3. فیلتراسیون
4. تنظیم PH مخازن چون استخرهای ماهی
5. پمپاژ مواد شوینده
6. پمپاژ مواد خوراکی، آشامیدنی و افزودنی در صنایع غذایی
7. تزریق دوزهای دارویی، مایعات استریل و ویتامین‌ها در صنایع دارویی
8. استفاده در تجهیزات آسپیراسیون محیط جهت کشت بافت و برداشت از محیط‌های سلولی
9. پمپاژ مواد اشتعال زا
10. استفاده برای انتقال مواد قابل انفجار
11. پمپاژ مواد سوختی و روان کننده در تجهیزات صنعتی
12. پمپاژ لجن، دوغاب، رنگ، آب مقطر، رزین، چسب، آهک، آب ملات سیمان، بنتونیت، سفید کننده‌ها، اسیدها و سوسپانسیون‌های پایه، سود سوزآور و …